Elektrische bussen

Wat

Met het project elektrische bussen wil ElaadNL het volgende bereiken:

1. Beter begrip krijgen in de omvang en groei van E-bussen komende jaren
2. Inzicht verschaffen in de impact van E-bussen op de netten (Power Quality, mogelijkheden in flexibiliteit, congestiemanagement)
3. Netbeheerders ondersteunen bij het begrijpen van de impact van E-bussen op hun processen
4. Opbouw expertise om kennis te delen met relevante stakeholders
5. Inzichtelijk maken van het proces van concessie tot netaansluiting en adviseren bij de optimalisatie hiervan

Waarom

De urgentie voor ElaadNL om nu onderzoek te doen naar zero emissie busvervoer komt voort uit het Bestuursakkoord Zero Emissie Regionaal Openbaar Vervoer Per Bus. Hierin is afgesproken dat vanaf 2025 alle nieuw instromende bussen emissievrij aan de uitlaat zijn en uiterlijk in 2030 álle bussen in het openbaar vervoer. Emissievrije bussen kunnen worden gerealiseerd via elektriciteit of waterstof. Het Bestuursakkoord is feitelijk de uitwerking van de motie over dit onderwerp die op 30 oktober 2014 door de Tweede Kamer werd aangenomen.

Concessies lopen meestal acht jaar dus bij de huidige aanbestedingen zijn ZE-bussen nog niet verplicht. Toch willen de Openbaar Vervoer autoriteiten vaart maken en ze verlangen van de aanbieders dat deze op vrijwillige basis al een aantal ZE-bussen gaan inzetten. Dit impliceert dat er vanaf 2017 en 2018 al aanvragen voor netaansluitingen voor laadinfrastructuur voor bussen te verwachten zijn. Kijkend naar de concessiekalender zal vanaf 2022 het volume steeds toenemen met een piek in 2027.

Hoe

In 2019 vindt voor ElaadNL de afrondende fase plaats voor het project elektrische bussen. Bovenstaande vijf doelstellingen zijn behaald. Bij de downloads onderaan de pagina staan de volgende stukken die met name interessant zijn om kennis van te nemen in deze fase:

• Concessiekalenders voor netbeheerders Liander, Enexis en Stedin
• Bevindingen uit de ZE2025 bijeenkomst op 7 februari 2019
• PWC-rapport Verbetering realisatie zero emissie busvervoer, i.o.v. Stedin (25 oktober 2018)
• Informatieve afbeelding elektrische bussen (januari 2019) (zie ook de afbeelding aan de rechterkant)
• Uitleg bij informatieve afbeelding (infographic) elektrische bussen (januari 2019)

Bevindingen ZE2025 bijeenkomst over elektrische bussen beschreven in artikel Biind magazine 21 februari 2019

ElaadNL heeft het artikel geschreven over de bijeenkomst ZE2025 die op 7 februari 2019 werd georganiseerd bij ElaadNL door Acquire Publishing en Stevin. De belangrijkste bevinding uit de ZE2025 bijeenkomst is dat er een duidelijke behoefte bestaat aan regievoering: op knooppunten, op realisatie van concessies, op het tot stand komen van laadlocaties en op interoperabiliteit. Daarom de oproep aan alle partijen om tijdig met elkaar om de tafel te gaan en gezamenlijk de verantwoordelijkheid te nemen voor de realisatie van het zero emissie busvervoer als onderdeel van de energietransitie. Lees het hele artikel over de afspraken rondom het laden van elektrische bussen.

Artikel over elektrische bussen in OV-Magazine 12 oktober 2018

Op 12 oktober 2018 verscheen het artikel ‘ElaadNL, namens de netbeheerders: Regel de laadlocatie bijtijds’ in het OV-Magazine. Deze is onderaan de pagina te downloaden. ElaadNL werd hiervoor geïnterviewd en vertelt in het artikel hoe slimme laadstrategieën en een goede afstemming tussen de netbeheerders en de opdrachtgevers van openbaar vervoer, bijdragen aan een soepele integratie van elektrische bussen  op het elektriciteitsnet in Nederland.

Kennisdelingsbijeenkomst 6 september 2018

Deze dag stond in het teken van de opkomst van het elektrisch busvervoer en wat dit betekent voor de netbeheerders. Tijdens deze sessie zijn presentaties gegeven over de uitdagingen voor de netbeheerder, de technologie, de concessiekalender en over concessies in verschillende stadia.

Tijdens het interactieve deel is over de rol van ElaadNL in het E-bussen dossier een tweetal vragen gesteld door ElaadNL:

1. Wanneer kan E-bussen als thema overgedragen kan worden aan de individuele netbeheerders?

Aangegeven werd dat het belangrijk is dat de netbeheerders vanuit de commerciële afdelingen gesprekken met concessieverleners, provincies, gemeenten en vervoerders aan moeten gaan. Van daaruit kan een link worden gelegd naar Asset Management. ElaadNL kan op verzoek hierbij als technisch facilitator van de eindklant worden ingezet.

2. Welke rol is er voor ElaadNL komende periode weggelegd in het dossier E-Bussen?

Zaken die netbeheerder overstijgend zijn kunnen het best door ElaadNL worden opgepakt en gedeeld door middel van dit soort kennisdelingssessies. Denk hierbij aan:

• Techniek. Onder andere smart charging, interoperabiliteit van laadinfrastructuur en gebruik van open standaarden voor communicatie met backoffices.
• Handleiding die concessieverleners kunnen opnemen in hun aanbesteding. (in de zin van als u besluit elektrisch bus OV aan te bieden dient u te denken aan: …) dit kunnen de accountmanagers vervolgens bij provincies en mogelijke partijen achterlaten om zo de bewustwording van de rol van de netbeheerder te vergroten.
• Overdracht kennis en contactpersonen vervoerders aan account en relatiemanagers
• Onderzoek naar PQ
• Kennisdelingssessies met alle betrokken stakeholders organiseren
• Knooppunten analyse (punten waar meerdere vervoerders mogelijk een aansluiting aan gaan vragen)
• Nationaal laadplan en samenwerking IPO

Concessiekalender

Voor Liander, Enexis en Stedin zijn concessiekalenders opgesteld. De concessiekalender bevat prognoses op basis van de nu bekende feiten per concessie. De kalenders zijn hieronder te downloaden.
Voorbeeld uit concessiekalender van Stedin:

Wanneer

Het project e-bussen is gestart in het najaar van 2017. Vooralsnog heeft het project een doorlooptijd van twee jaar.

Wie

Dit project wordt uitgevoerd door de samenwerkende netbeheerders verenigd in ElaadNL.

Feiten en cijfers

Zie hieronder een opsomming van belangrijke feiten en cijfers rondom de ontwikkeling van elektrische bussen: 

• Al in 2010 reed in Nederland een elektrische midibus op de Museumlijn in Utrecht.
• Sinds 2013 rijden op Schiermonnikoog zes e-bussen. Dit werd opgevolgd door Schiphol met 35 e-bussen sinds 2015.
• Sinds eind 2016 heeft Eindhoven de grootste elektrische bussenvloot van Nederland met 43 volledig elektrische bussen.
• In 2017 worden elektrische bussen ingezet in Den Bosch, Groningen en Amstelland-Meerlanden (100 bussen).
• In totaal rijden er in Nederland ruim 5.000 OV-bussen. Hiervan waren begin 2017 reeds 138 elektrisch (2,76%), inclusief de trolleybussen in Arnhem.
• In 2018 zal duidelijk worden hoeveel ZE-bussen in de nieuwe concessie Gelderland-Overijssel zullen worden ingezet.
• Van interoperabiliteit is nu nog slechts beperkt sprake. Er bestaan diverse standaarden naast elkaar. In Europees verband wordt wel gewerkt aan standaardisatie en ACEA (de vereniging van Europese autofabrikanten)  heeft daarop vooruitlopend richtlijnen gepubliceerd die zijn overgenomen door diverse fabrikanten in OppCharge. Nog niet alle leveranciers van bussen doen actief mee.
• Van roaming, bussen die van elkaars laadinfrastructuur gebruik maken, is nog geen sprake.
• Voor brandstofcelbussen lopen diverse pilots in Nederland, maar er is nog geen opschaling.
• In Rhoon, Helmond en Arnhem kan waterstof worden getankt voor voertuigen. Begin 2018 moet het tankstation voor groene waterstof bij Akzonobel in Delfzijl klaar zijn, waar Qbuzz 2 bussen op waterstof gaat laten rijden en Pitpoint het vulstation exploiteert. Veel pilots met waterstofbussen gebruiken lokale electrolysers.